Λογιστική Τραπεζών και εταιρειών Leasing, Factoring και Forfaiting

Πρόλογος τρίτης έκδοσης xx

Ευχαριστίες xx

Πρόλογος δεύτερης έκδοσης xxii

Πρόλογος πρώτης έκδοσης xxiv

Συντομογραφίες xxvii

Εισαγωγικό σημείωμα 1

Μέρος Α΄

Εισαγωγικό μέρος  2

Κεφάλαιο 1

Γνωριμία με την τραπεζική επιχείρηση (ιστορία, εργασίες, κίνδυνοι) 4

1.1 Δραστηριότητες και κίνδυνοι των εμπορικών τραπεζών 6

1.2 Κατηγορίες τραπεζών 8

1.3 Συνοπτική ιστορία των εμπορικών τραπεζών 9

1.4 Συνοπτική ιστορία των επενδυτικών τραπεζών 16

1.5 Συνοπτική ιστορία των Κεντρικών Τραπεζών17

1.6 Τράπεζες της αρχαιότητας (Πασίων, Φορμίων)24

1.7 Η οικογένεια των Μεδίκων 25

1.8 Η προσωπικότητα του Jacob Fugger 27

1.9 Η οικογένεια των Barings 32

1.10 Η οικογένεια των Rothschilds 33

1.11 Η οικογένεια των Warburgs 35

1.12 H Τράπεζα Barclays 37

1.13 Η οικογένεια Morgan 39

1.14 Η οικογένεια Rockfeller 40

1.15 Συνοπτική ιστορία των ελληνικών συστημικών τραπεζών 42

ΣΥΝΟΨΗ 51

Κεφάλαιο 2

Λογιστική συναλλάγματος – Συναλλαγματικός κίνδυνος 52

2.1 Γενικά 54

2.2 Πράξεις σε συνάλλαγμα, συναλλαγματική θέση 54

2.3 Συναλλαγματικός κίνδυνος 56

2.4 Κατηγορίες συναλλαγματικών θέσεων 56

2.5 Συνάλλαγμα και χαρτονόμισμα 58

2.6 Μέθοδοι παρακολούθησης των πράξεων σε συνάλλαγμα 58

2.7 Παραδείγματα εφαρμογής των μεθόδων 59

2.8 Εκκαθάριση των λογαριασμών σε συνάλλαγμα και εξαγωγή

συναλλαγματικών διαφορών 63

2.9 Σύγκριση των μεθόδων παρακολούθησης των πράξεων σε συνάλλαγμα 68

viii |

Περιεχόμενα

2.10 Έννοιες – Ορισμοί 70

2.11 Χρησιμοποιούμενες τιμές συναλλάγματος 72

2.12 Χειρισμός των συναλλαγματικών διαφορών 74

2.13 Ενσωμάτωση οικονομικών καταστάσεων εκμεταλλεύσεων εξωτερικού 78

2.14 Προθεσμιακή θέση σε συνάλλαγμα 81

2.15 Η θέση σε δικαιώματα προαίρεσης σε συνάλλαγμα 82

2.16 Ειδικές θέσεις 83

2.17 Συνολική θέση σε συνάλλαγμα 87

2.18 Η παρακολούθηση της συναλλαγματικής θέσης των τραπεζών 88

ΣΥΝΟΨΗ 90

ΑΣΚΗΣΕΙΣ KAI ΛΥΣΕΙΣ 91

Κεφάλαιο 3

Οργάνωση του λογιστικού πληροφοριακού συστήματος των εμπορικών τραπεζών –

Λογιστικό Σχέδιο 94

3.1 Γενικά 96

3.2 Λογιστική αυτοτέλεια Καταστημάτων 96

3.3 Λογαριασμοί Καταστημάτων και λογαριασμοί Διοίκησης 96

3.4 Λογαριασμοί συνδέσμου 98

3.5 Λογαριασμοί καθ' οδόν 100

3.6 Λογαριασμοί συνδέσμου (συνέχεια) 101

3.7 Η επίδραση της οργάνωσης του λογιστικού πληροφοριακού συστήματος

στο όλο πλαίσιο διενέργειας των λογιστικών εγγραφών 103

3.8 Ανακεφαλαίωση των πλεονεκτημάτων και των μειονεκτημάτων κάθε διαφορετικού τρόπου οργάνωσης του λογιστικού πληροφοριακού συστήματος 107

3.9 Λογιστικό Σχέδιο 108

ΣΥΝΟΨΗ 112

ΑΣΚΗΣΕΙΣ KAI ΛΥΣΕΙΣ 113

Μέρος Β’

Τα χρηματοοικονομικά μέσα – Γενικό μέρος 116

Κεφάλαιο 4

Έννοιες, ορισμοί, αναγνώριση και διακοπή αναγνώρισης, διάκριση

μεταξύ χρηματοοικονομικών στοιχείων Υποχρεώσεων και στοιχείων Καθαρής Θέσης,

συμψηφισμός μεταξύ χρηματοοικονομικών στοιχείων Ενεργητικού και Υποχρεώσεων...118

4.1 Λογιστική Τραπεζών και χρηματοοικονομικά μέσα 120

4.2 IFRS και χρηματοοικονομικά μέσα 121

4.3 Η έννοια του χρηματοοικονομικού μέσου 122

4.4 Η έννοια του χρηματοοικονομικού στοιχείου Ενεργητικού 123

4.5 Η έννοια του χρηματοοικονομικού στοιχείου Υποχρέωσης 126

4.6 Η έννοια του τίτλου συμμετοχής 

4.7 Αναγνώριση 128

4.8 Διακοπή αναγνώρισης/Διαγραφή130

4.9 Διάκριση μεταξύ χρηματοοικονομικών στοιχείων Υποχρεώσεων και στοιχείων Καθαρής Θέσης 131

4.10 Συμψηφισμός μεταξύ χρηματοοικονομικών στοιχείων Ενεργητικού και χρηματοοικονομικών στοιχείων Υποχρεώσεων 134

4.11 Ίδιες μετοχές 135

ΣΥΝΟΨΗ 137

Κεφάλαιο 5

Εκτοκισμός, αναπόσβεστο κόστος κτήσης και πραγματικό επιτόκιο 138

Ιστορικό σημείωμα 140

5.1 Εκτοκισμός – Βασικές έννοιες 142

5.2 Το εκτοκιζόμενο κεφάλαιο 146

5.3 Το επιτόκιο εκτοκισμού 151

5.4 Η μεταβλητή χρόνος στον εκτοκισμό 155

5.5 Μέθοδοι εκτοκισμού 160

5.6 Η λογιστικοποίηση των τόκων 163

5.7 Εκτοκισμός τοκοφόρων στοιχείων σε συνάλλαγμα 166

ΣΥΝΟΨΗ 169

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ170

Κεφάλαιο 6

– Αποτίμηση των χρηματοοικονομικών μέσων

– Αναγνώριση ζημιών από την ανάληψη πιστωτικού κινδύνου 172

6.1 Εισαγωγή στο θέμα της αποτίμησης 174

6.2 Ιστορική αναδρομή 174

6.3 Η έννοια και το πλαίσιο αρχών του ιστορικού κόστους 176

6.4 Η δυναμική και οι μεταμορφώσεις του ιστορικού κόστους 176

6.5 Η έννοια της εύλογης αξίας 177

6.6 Λεπτομέρειες σχετικά με τον υπολογισμό της εύλογης αξίας 178

6.7 Το ιστορικό κόστος σε σύγκριση με την εύλογη αξία 180

6.8 Αποτίμηση κατά τη φάση της αρχικής αναγνώρισης 184

6.9 Αποτίμηση των χρηματοοικονομικών στοιχείων Ενεργητικού και Υποχρεώσεων μετά την αρχική αναγνώριση 189

6.10 Μεταφορές από κατηγορία σε κατηγορία 198

6.11 Ζημίες από την ανάληψη πιστωτικού κινδύνου 198

6.12 Ο χρόνος αναγνώρισης των ζημιών από πιστώσεις 200

6.13 Η προσέγγιση των τριών σταδίων 202

6.14 Ρύθμιση δανείων και αγορά ή χορήγηση απομειωμένων δανείων 216

6.15 Ο υπολογισμός των πιστωτικών τόκων 218

6.16 Η λογιστική των ζημιών από την ανάληψη πιστωτικού κινδύνου 218

ΣΥΝΟΨΗ 224

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ 225

Περιεχόμενα x |

Κεφάλαιο 7

Γνωστοποιήσεις με το IFRS 7 226

7.1 Γενικά 228

7.2 Γνωστοποιήσεις της ALPHA BANK 31.12.2017 230

7.3 Βελτιώνοντας την ποιότητα της πληροφόρησης 258

ΣΥΝΟΨΗ 261

Μέρος Γ’

Τα πρωτογενή χρηματοοικονομικά στοιχεία Ενεργητικού 262

Κεφάλαιο 8

Χορηγήσεις 264

8.1 Εισαγωγή στις χορηγήσεις 266

8.2 Οι χορηγήσεις και το ΚΛΣΤ 272

8.3 Εισαγωγή στη λογιστική των χορηγήσεων 274

8.4 Η λογιστική κατά το στάδιο του εκτοκισμού 275

8.5 Πραγματικό επιτόκιο δανείων 276

8.6 Η λογιστική κατά το στάδιο της εξυπηρέτησης 277

8.7 Η έννοια των μη εξυπηρετούμενων δανείων 287

8.8 Νομική και λογιστική καρτέλα πελάτη 288

ΣΥΝΟΨΗ 297

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: Εύρεση του τύπου του σταθερού τοκοχρεολυσίου 298

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Παρούσα αξία ληξιπρόθεσμης ράντας n όρων, μιας νομισματικής μονάδας 299

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ 303

ΑΣΚΗΣΕΙΣ KAI ΛΥΣΕΙΣ 304

Κεφάλαιο 9

Λογαριασμοί από συναλλαγές των εμπορικών τραπεζών με άλλες εμπορικές τράπεζες

και την Κεντρική Τράπεζα 308

9.1 Γενικά 310

9.2 Νostro και Vostro λογαριασμοί 310

9.3 Διατραπεζικός δανεισμός 313

9.4 Ανταποκριτές εξωτερικού 313

9.5 Επιταγές και εντολές πληρωτέες 318

9.6 Εισερχόμενος και εξερχόμενος συμψηφισμός 320

9.7 Ο τρεχούμενος λογαριασμός με την Κεντρική Τράπεζα 322

9.8 Ο λογαριασμός της νομισματικής δέσμευσης 325

ΣΥΝΟΨΗ 327

Περιεχόμενα

| xi

Κεφάλαιο 10

Ομόλογα 328

10.1 Γενικά 330

10.2 Τα ομόλογα από νομική άποψη 330

10.3 Κατηγορίες ομολόγων – Ορισμοί 331

10.4 Εισαγωγή στη λογιστική των ομολόγων 332

10.5 Δεδουλευμένοι τόκοι κατά την αγορά 332

10.6 Απόδοση μέχρι τη λήξη (Yield to maturity) 333

10.7 Premium και discount 335

10.8 Αποκοπή τοκομεριδίων (Stripping) 341

10.9 Αποτίμηση ομολόγων 344

10.10 Εκτοκισμός ομολόγων σε ευρώ 347

10.11 Εκτοκισμός και αποτίμηση ομολόγων σε συνάλλαγμα 

ΣΥΝΟΨΗ 356

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Παρούσα αξία ομολόγων 357

ΑΣΚΗΣΕΙΣ KAI ΛΥΣΕΙΣ 359

Μέρος Δ’

Τα πρωτογενή χρηματοοικονομικά στοιχεία Υποχρεώσεων και τα ίδια κεφάλαια

των εμπορικών τραπεζών 374

Κεφάλαιο 11

Καταθέσεις 376

11.1 Γενικά 378

11.2 Οι καταθέσεις από άποψη νομική 378

11.3 Τα είδη των καταθέσεων 380

11.4 Η λογιστική των καταθέσεων 381

11.5 Η εγγύηση των καταθέσεων 387

11.6 Η φορολογία των καταθέσεων 388

ΣΥΝΟΨΗ 389

ΑΣΚΗΣΕΙΣ KAI ΛΥΣΕΙΣ 390

Κεφάλαιο 12

Ομολογιακά δάνεια 394

12.1 Γενικά 396

12.2 Διαδικασία έκδοσης ομολογιακών δανείων 396

12.3 Λογιστικός χειρισμός ομολογιακών εκδόσεων 398

12.4 Άντληση κεφαλαίων για εποπτικούς σκοπούς 411

ΣΥΝΟΨΗ 412

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ 413

Περιεχόμενα

xii |

Κεφάλαιο 13

Λογιστικά και εποπτικά κεφάλαια των τραπεζών 414

13.1 Γενικά 416

13.2 Η Επιτροπή της Βασιλείας (Basle Committee) 417

13.3 Το πλαίσιο κανόνων της Βασιλείας Ι 417

13.4 Δάνεια μειωμένης εξασφάλισης (Subordinated loans) 423

13.5 Υβριδικά κεφάλαια (Hybrid debt) 423

13.6 Η πορεία από τη Βασιλεία Ι στη Βασιλεία ΙΙΙ 423

13.7 Το πλαίσιο κανόνων της Βασιλείας ΙΙ 424

13.8 Το πλαίσιο κανόνων της Βασιλείας ΙΙΙ 427

13.9 Το πρόβλημα διάστασης μεταξύ των λογιστικών και εποπτικών κεφαλαίων 431

13.10 Το κόστος των εποπτικών κεφαλαίων 432

ΣΥΝΟΨΗ 433

Μέρος Ε’

Τα παράγωγα χρηματοοικονομικά μέσα 434

Κεφάλαιο 14

Ο κόσμος των παραγώγων 436

14.1 Γενικά 438

14.2 Η συμφωνία Bretton-Wood 438

14.3 Η κατάρρευση του συστήματος Bretton-Woods και η εμφάνιση του συναλλαγματικού

και επιτοκιακού κινδύνου 439

14.4 Ο συναλλαγματικός κίνδυνος 440

14.5 Ο επιτοκιακός κίνδυνος 440

14.6 Ο πιστωτικός κίνδυνος 443

14.7 Λοιποί κίνδυνοι 443

14.8 Ανάληψη κινδύνων από τις τράπεζες – Αντισταθμιζόμενα στοιχεία (Hedged items) 444

14.9 Μέσα αντιστάθμισης των κινδύνων (Hedging instruments) 447

14.10 Εισαγωγή στα παράγωγα / Η προθεσμιακή αγορά 447

14.11 Συνοπτική περιγραφή των βασικών παραγώγων της προθεσμιακής αγοράς 449

14.12 Οργανωμένες και μη οργανωμένες προθεσμιακές αγορές 453

14.13 Προθεσμιακή αγορά και αμφοτεροβαρείς συμβάσεις 454

14.14 Η ανάγκη δημιουργίας της αγοράς των options 455

14.15 Κατηγορίες options, συμμετέχοντα πρόσωπα και χρησιμοποιούμενη ορολογία 457

14.16 Λόγοι πολλαπλασιασμού του αριθμού των παραγώγων 460

14.17 Η ιδιαιτερότητα των swaps 461

14.18 Ιστορική εξέλιξη των παραγώγων 462

ΣΥΝΟΨΗ 465

Παράρτημα 1: Μέτρηση του επιτοκιακού κινδύνου 466

Παράρτημα 2: Μέτρηση προθεσμιακής τιμής συναλλάγματος 470

Περιεχόμενα

| xiii

Παράρτημα 3: Υπολογισμός swap rate 472

Παράρτημα 4: Υποδείγματα τιμολόγησης options 473

Παράρτημα 5: Αποτίμηση δικαιώματος αγοράς συναλλάγματος 477

Παράρτημα 6: Φορολογικό καθεστώς παραγώγων 478

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ 479

Κεφάλαιο 15

Λογιστική παραγώγων 480

15.1 Η λογιστική των παραγώγων για σκοπούς κερδοσκοπίας 482

15.2 Η λογιστική των υβριδικών συμβολαίων 484

15.3 Η ανάγκη για λογιστική της αντιστάθμισης (Hedge accounting) 486

15.4 Διαχείριση Ενεργητικού – Παθητικού των τραπεζών 488

15.5 Κανόνες λογιστικής της αντιστάθμισης 489

15.6 Αντιστάθμιση της εύλογης αξίας (Fair-value hedge) 490

15.7 Αντιστάθμιση των χρηματοροών (Cash-flow hedge) 496

15.8 Αντιστάθμιση της καθαρής επένδυσης σε εκμετάλλευση στο εξωτερικό

(Hedge of a net investment in a foreign operation) 501

15.9 Κριτήρια εφαρμογής της λογιστικής της αντιστάθμισης

(Qualifying criteria for hedge accounting) 504

15.10 Μέσα αντιστάθμισης (Hedging instruments) 505

15.11 Αντισταθμιζόμενα στοιχεία (Hedged items) 505

15.12 Λογιστικός χειρισμός της χρονικής αξίας των δικαιωμάτων προαίρεσης 506

15.13 Λογιστικός χειρισμός του προθεσμιακού μέρους των προθεσμιακών συμβολαίων

(IFRS 9, παράγρ. 6.5.16/Β 6.5.34 έως Β 6.5.38) 509

15.14 Λογιστικός χειρισμός των περιθωρίων βάσης συναλλάγματος των χρηματοοικονομικών

μέσων (IFRS 9, παράγρ. 6.5.16/Β 6.5.39) 510

15.15 Τεκμηρίωση της σχέσης αντιστάθμισης 511

15.16 Αξιολόγηση της σχέσης αντιστάθμισης 511

15.17 Διακοπή της λογιστικής της αντιστάθμισης 513

ΣΥΝΟΨΗ 514

Παράρτημα: Παραδείγματα σχεδίων τεκμηρίωσης 515

Μέρος ΣΤ’

Τα καινοτόμα τραπεζικά προϊόντα522

ΣΤ.1 Εισαγωγή 524

ΣΤ.2 Η εξασφάλιση των πιστώσεων 524

ΣΤ.3 Τα «παραδοσιακά» μέσα εξασφάλισης: το ενέχυρο και η υποθήκη 526

ΣΤ.4 Η αναγκαστική εκτέλεση και το σύστημα των προνομίων πριν και μετά τον ν. 4335/2015 528

Κεφάλαιο 16

Leasing και Sale and Lease-back 532

16.1 Γενικά για τις μισθώσεις 534

Περιεχόμενα

xiv |

16.2 Ορισμός της μίσθωσης 536

16.3 Είδη μισθώσεων και κατηγορίες εκμισθωτών 537

16.4 Λοιποί ορισμοί 538

16.5 Η νομική πλευρά της χρηματοδοτικής μίσθωσης 540

16.6 Εισαγωγή στη λογιστική των μισθώσεων 541

16.7 Κριτήρια διάκρισης των συμβάσεων μίσθωσης 542

16.8 Αναγνώριση και αποτίμηση των μισθώσεων από τον μισθωτή (IFRS 16, παράγρ. 22-60) 544

16.9 Αναγνώριση και αποτίμηση των μισθώσεων από τον εκμισθωτή (IFRS 16, παράγρ. 61-97) 546

16.10 Χειρισμός των αρχικών άμεσων εξόδων μίσθωσης 547

16.11 Παραδείγματα 548

16.12 Εγγύηση υπολειμματικής αξίας 557

16.13 Τα οφέλη του Leasing 566

16.14 Πώληση και στη συνέχεια μίσθωση ενός πάγιου περιουσιακού στοιχείου

(Sale and Lease-back) 567

16.15 Γνωστοποιήσεις 571

ΣΥΝΟΨΗ 573

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Το φορολογικό καθεστώς των εταιρειών Leasing 574

Κεφάλαιο 17

Factoring – Forfaiting 578

17.1 Εισαγωγή στο Factoring 580

17.2 Η νομική πλευρά του Factoring 580

17.3 Βασικές έννοιες – Εμπλεκόμενα πρόσωπα 582

17.4 Το πλέγμα των υπηρεσιών Factoring 585

17.5 Η λογιστική πλευρά της εκχώρησης απαιτήσεων για σκοπούς διαχείρισης και μόνο 587

17.6 Η λογιστική πλευρά της εκχώρησης απαιτήσεων με δικαίωμα αναγωγής

και με χρηματοδότηση 590

17.7 Εκχώρηση απαιτήσεων χωρίς δικαίωμα αναγωγής και με χρηματοδότηση 595

17.8 Εκχώρηση απαιτήσεων χωρίς δικαίωμα αναγωγής σε ποσοστό της ονομαστικής αξίας

των απαιτήσεων και χρηματοδότηση 599

17.9 Εισαγωγή στο Forfaiting 603

17.10 Ομοιότητες και διαφορές μεταξύ Factoring και Forfaiting 603

17.11 Βήματα ολοκλήρωσης μιας συναλλαγής Forfaiting 603

17.12 Λογιστικός χειρισμός Forfaiting 605

ΣΥΝΟΨΗ 608

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Το φορολογικό καθεστώς των εταιρειών Factoring 609

Κεφάλαιο 18

Repos και Reverse repos 610

18.1 Γενικά 612

18.2 Χρησιμοποιούμενη ορολογία 612

18.3 Η νομική πλευρά των repos 613

18.4 Η λειτουργία των repos στις τράπεζες 615

Περιεχόμενα

| xv

18.5 Η λογιστική των repos 616

18.6 Reverse repos 619

Κεφάλαιο 19

Τιτλοποίηση απαιτήσεων – Καλυμμένες ομολογίες 622

19.1 Τιτλοποίηση απαιτήσεων 624

19.2 Η λειτουργία και διαδικασία των τιτλοποιημένων απαιτήσεων και καλυμμένων ομολογιών 624

19.3 Καλυμμένες ομολογίες 627

19.4 Η νομική πλευρά των τιτλοποιήσεων και των καλυμμένων ομολογιών 629

19.5 Η λογιστική των τιτλοποιημένων απαιτήσεων 632

19.6 Λογιστική τιτλοποίησης με διακοπή αναγνώρισης των δανείων 634

19.7 Λογιστική τιτλοποίησης χωρίς διακοπή αναγνώρισης των δανείων 638

19.8 Η λογιστική των καλυμμένων ομολογιών 643

Σύνοψη 645

Παράρτημα Α΄: ν. 3156/2003 περί τιτλοποίησης απαιτήσεων 646

Παράρτημα Β΄: Άρθρο 152 ν. 4261/2014, περί καλυμμένων ομολογιών 651

Μέρος Ζ’

Λοιπά θέματα χρηματοοικονομικής λογιστικής 654

Κεφάλαιο 20

Οι λογαριασμοί αποτελεσμάτων 656

20.1 Έσοδα – Έννοιες, ορισμοί 658

20.2 Οι αρχές αναγνώρισης των εσόδων 661

20.3 Έξοδα – Έννοιες, ορισμοί και αρχές αναγνώρισης 661

20.4 Το καθαρό έσοδο από τόκους 663

20.5 Αμοιβές και προμήθειες 665

20.6 Αποτελέσματα χρηματοοικονομικών πράξεων 666

20.7 Λοιπά έσοδα 666

20.8 Αμοιβές και έξοδα προσωπικού 667

20.9 Γενικά διοικητικά έξοδα 667

20.10 Αποσβέσεις 669

20.11 Ζημίες απομείωσης από την παροχή πιστώσεων 669

20.12 Φόρος εισοδήματος 669

Σύνοψη 670

Παράρτημα 1: Η εισφορά του ν. 128/75 671

Παράρτημα 2: Η εισφορά στο Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (ΤΕΚΕ) 672

Κεφάλαιο 21

Φορολογικά θέματα τραπεζών 682

21.1 Γενικά 684

21.2 Ο τρέχων φόρος εισοδήματος 684

Περιεχόμενα

xvi |

21.3 Ο αναβαλλόμενος φόρος εισοδήματος 688

21.4 Παρακρατούμενοι φόροι 689

21.5 Φορολογικό καθεστώς ομολόγων/κινητών αξιών 689

21.6 Έμμεση φορολογία 690

Κεφάλαιο 22

Οι λογαριασμοί τάξεως 692

22.1 Γενικά για τους λογαριασμούς τάξεως 694

22.2 Οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ λογαριασμών ουσίας και λογαριασμών τάξεως 694

22.3 Η παρακολούθηση των εκτός ισολογισμού γεγονότων 696

22.4 Το Λογιστικό Σχέδιο για τους λογαριασμούς τάξεως 697

22.5 Λογαριασμοί αλλοτρίων πραγμάτων 698

22.6 Εγγυήσεις δοθείσες (Κοινές εγγυήσεις και εγγυητικές επιστολές) 700

22.7 Εγγυήσεις ληφθείσες 706

22.8 Λογαριασμοί αμφοτεροβαρών συμβάσεων (Commitments) 707

22.9 Λογαριασμοί μνείας (Memo accounts) 709

Σύνοψη 710

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Σχέδιο Ε/Ε για την καλή εκτέλεση έργου 712

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ 713

Κεφάλαιο 23

Οι οικονομικές καταστάσεις των εμπορικών τραπεζών 714

23.1 Οι οικονομικές καταστάσεις 716

23.2 Οι χρήστες των οικονομικών καταστάσεων 717

23.3 Συχνότητα ενημέρωσης και μέσα πληροφόρησης 717

23.4 Η Κατάσταση Χρηματοοικονομικής Θέσης 718

23.5 Η Ενοποιημένη Κατάσταση Αποτελεσμάτων 722

23.6 Η Ενοποιημένη Κατάσταση Συνολικού Αποτελέσματος 724

23.7 Πληροφορίες ποσοτικής και ποιοτικής φύσεως – Οι σημειώσεις (notes)726

Σύνοψη 727

Μέρος Η’

Διοικητική λογιστική των εμπορικών τραπεζών 728

Κεφάλαιο 24

Ανάλυση και σημασία βασικών εννοιών κόστους730

24.1 Εισαγωγή στη Διοικητική Λογιστική 732

24.2 Καθορισμός των διαφόρων εννοιών κόστους 733

24.3 Ανάλυση και σημασία των εννοιών κόστους 739

24.4 Το μεταβλητό κόστος των τραπεζών από τόκους 739

24.5 Η δημιουργία του κόστους σε μια βιομηχανική επιχείρηση 740

24.6 Η λογιστική κόστους στις τράπεζες 741

Περιεχόμενα

| xvii

24.7 Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες της τραπεζικής επιχείρησης 744

24.8 Κέντρα κόστους, κέντρα κέρδους, κέντρα επενδύσεων και ενδοεπιχειρησιακή τιμολόγηση

(Transfer pricing) 744

24.9 Το θεώρημα του διαχωρισμού των Klein-Monti / Οι καταθέσεις ως ανεξάρτητο

κέντρο κέρδους 746

24.10 Αγορές χρήματος, αγορές κεφαλαίου και επιτόκια αναφοράς 751

24.11 Καμπύλη επιτοκίων swaps ή χρονική διάρθρωση των επιτοκίων 755

24.12 Είδη καμπυλών επιτοκίων 756

24.13 Πραγματικό κόστος, κόστος ευκαιρίας, και κερδοφορία καταθέσεων 758

24.14 Τιμολόγηση δανείων 760

Σύνοψη 762

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ 763

Κεφάλαιο 25

Κοστολόγηση και τιμολόγηση τραπεζικών προϊόντων και υπηρεσιών –

Πληροφόρηση κατά επιχειρηματικό τομέα 764

25.1 Εισαγωγή 766

25.2 Το οριακό κόστος (marginal cost) ως το άριστο μέτρο ενδοεπιχειρησιακής τιμολόγησης 766

25.3 Παράγοντες διαμόρφωσης των επιτοκίων ενδοεπιχειρησιακής τιμολόγησης

(Transfer rates-TR) 769

25.4 Κριτήρια επιλογής του κατάλληλου επιτοκίου αναφοράς (TR) 770

25.5 Η προσέγγιση της μιας δεξαμενής (Single pool method) 771

25.6 Η προσέγγιση της διπλής δεξαμενής (Double pool method) 772

25.7 Σύγχρονες μέθοδοι υπολογισμού του κόστους μεταφοράς κεφαλαίων 773

25.8 Η μέθοδος επιλογής του πλέον αντιπροσωπευτικού επιτοκίου (Assigned rate method) 774

25.9 Κοστολόγηση προϊόντων ακαθόριστης διάρκειας 775

25.10 Η μέθοδος του χρόνου μέχρι τη λήξη ή την επόμενη περίοδο επανατιμολόγησης

(Term to maturity or reprising term method) 778

25.11 Η μέθοδος των ταμειακών ροών (Cash flow method) 779

25.12 Αποτελέσματα από την ανάληψη κινδύνων και κατανομή τους 786

25.13 Το αποτέλεσμα από την ανάληψη επιτοκιακού κινδύνου ως διαφορά μεταξύ

διαφορετικών CFR 787

25.14 Το αποτέλεσμα από την ανάληψη επιτοκιακού κινδύνου ως διαφορά μεταξύ CFR και MFR ...789

25.15 Ανάλυση και κατανομή του αποτελέσματος της μονάδας διαχείρισης διαθεσίμων

(Funding Center) 791

25.16 Ενδοομιλική τιμολόγηση. Η λογιστική και φορολογική διάσταση των πραγμάτων 795

25.17 Πληροφόρηση κατά επιχειρηματικό τομέα 796

ΣΥΝΟΨΗ 801

ΑΣΚΗΣΕΙΣ KAI ΛΥΣΕΙΣ 802

Κεφάλαιο 26

Δείκτες διάρθρωσης και απόδοσης της εμπορικής τραπεζικής επιχείρησης 806

26.1 Εισαγωγή 808

Περιεχόμενα

xviii |

26.2 Δείκτες διάρθρωσης 808

26.3 Margin και spread επιτοκίου 809

26.4 Ο δείκτης EPS και η μερισματική απόδοση 811

26.5 Οι δείκτες ROA, ROE, RAROA και RAROE 811

26.6 Οι δείκτες P/E, P/BV και BV/S. Η σχέση μεταξύ ROE και EPS 812

26.7 Οι δείκτες ROTE και P/TBV 814

26.8 Ο δείκτης έξοδα/έσοδα (Cost/Income ratio) 814

26.9 Δείκτες σχετικά με τον πιστωτικό κίνδυνο 816

26.10 Πραγματικός συντελεστής φόρου εισοδήματος (Effective tax rate) 817

Μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη με τον κο Βασίλειο Ψάλτη, Γενικό Διευθυντή Οικονομικών

Υπηρεσιών ALPHA BANK 819

ΣΥΝΟΨΗ 822

Παράρτημα Α΄: Κλαδικό Λογιστικό Σχέδιο Τραπεζών (ΚΛΣΤ) 823

Παράρτημα B΄: Λογιστικό Σχέδιο ΕΛΠ 861

Βιβλιογραφία 879

Αλφαβητικό Ευρετήριο Όρων 883