Η ΕΝΔΙΚΟΦΑΝΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΗ.Σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ 1

01. Η Ενδικοφανής Προσφυγή στο Διοικητικό Δίκαιο 1

1.1. Ο Αυτοέλεγχος της Δημόσιας Διοίκησης 2

1.2. Ο διοικητικός αυτοέλεγχος μέσω της ενδικοφανούς προσφυγής 5

1.3. Το νομικό καθεστώς της ενδικοφανούς προσφυγής. 10

1.4 Διαδικασία και εξέταση της ενδικοφανούς προσφυγής 15

1.5. Η ενδικοφανής προσφυγή και η συνύφανση στη διοικητική δίκη 18

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

02. Η Ενδικοφανής Προσφυγή στη Φορολογική Νομοθεσία 23

2.1. Η ενδικοφανής προσφυγή στη Φορολογική Νομοθεσία. 24

2.1.1. Συνυποβαλλόμενα στοιχεία με την ενδικοφανή προσφυγή 26

2.1.2. Ανάπτυξη των απόψεων του φορολογούμενου ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης

Διαφορών 27

2.2. Εγχειρίδιο ερωτήσεων-απαντήσεων σε θέματα που αφορούν την άσκηση

ενδικοφανούς προσφυγής ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών (ΔΕΔ).

Απόσπασμα 29

2.3.Εγκύκλιοι,Αποφάσεις,Διευκρινήσεις,Ανακοινώσεις καιΠολ.τουΓενικούΓραμματέα Δημοσίων Εσόδων (και ήδη διοικητή της ΑΑΔΕ), Γνωμοδοτήσεις Ν.Σ.Κ., καθώς

και δημοσιεύσεις και αποφάσεις του ΣτΕ σχετικά με την άσκηση της Ενδικοφανούς

Προσφυγής στη ΦορολογικήΝομοθεσία 49

2.4. Ισχύουσα Νομοθεσία, Νομολογία - Αρθρογραφία και κατ΄ Εξουσιοδότηση Εκδοθέντα

και Εφαρμοστικά Νομοθετήματα κατά την Άσκηση της Ενδικοφανούς Προσφυγής στη

Φορολογική Νομοθεσία 54

03. Υποδείγματα Ενδικοφανών Προσφυγών και Αίτησης Αναστολής Εκτέλεσης

Ενώπιον στη Φορολογική Νομοθεσία 57

3.1. Πρώτο Υπόδειγμα Ενδικοφανούς Προσφυγής Στη Φορολογική Νομοθεσία 58

3.2. Δεύτερο Υπόδειγμα Ενδικοφανούς Προσφυγής Αίτησης Αναστολής στη

Φορολογική Νομοθεσία 60

04. Προοπτικές - προτάσεις βελτίωσης του υφιστάμενου μοντέλου

ενδικοφανούς προσφυγής 67

4.1. Μειονεκτήματα 68

4.2.Εγγυητικές ρυθμίσεις κατά την άσκηση της ενδικοφανούς προσφυγής. 69

4.3. Προοπτικές - Προτάσεις Βελτίωσης 71

Βιβλιογραφία 73

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

05. Εκδοθείσες Εγκύκλιοι -Αποφάσεις -Διευκρινήσεις καιΑνακοινώσεις του

ΓενικούΓραμματέα Δημοσίων Εσόδων (καιήδηΔιοικητή τηςΑΑΔΕ)σχετικά

μετηνΆσκησητης ΕνδικοφανούςΠροσφυγήςστηΦορολογικήΝομοθεσία 75

5.1η Αριθμ. πρωτ.: Δ6Α 1198069 ΕΞ 30.12.2013 Μετονομασία και ανακαθορισμός των

αρμοδιοτήτων και της εσωτερικής διάρθρωσης τηςΥπηρεσίας Εσωτερικής Επανεξέτασης

τηςΓενικήςΓραμματείαςΔημοσίωνΕσόδωντουΥπουργείουΟικονομικών. 76

5.2ηΑρ.πρωτ.:Δ.Ε.Δ.Β11018278ΕΞ2015/5.2.2015Διευκρινίσειςσχετικάμετις επιδόσεις

καιτονχειρισμόδικαστικώνπροσφυγώνκατάαπoφάσεωντηςΔιεύθυνσης Επίλυσης

Διαφορών. 81

5.3η Αρ. πρωτ.: Δ.Ε.Δ. Β11093475 ΕΞ 2015/3.7.2015 Διευκρινίσεις και οδηγίες σχετικά με την

άσκησηκαιτοχειρισμότωνένδικωνμέσωνπουασκούνταικατάαποφάσεωνδιοικητικών

δικαστηρίων επί προσφυγών κατά ρητών ή σιωπηρών αποφάσεων της Διεύθυνσης

Επίλυσης Διαφορών 86

5.4η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών Ανακοίνωση

«Διευκρινίσεις Σχετικά με την Εξέταση Αιτημάτων Αναστολής» 90

5.5η Αριθ. 1466/2017 Τροποποίηση της αριθ. ΔΙΠΑΕΕ 1189600 ΕΞ 2016/29-12-2016 (Φ.Ε.Κ. Β΄

4396/2016) απόφασης του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων περί καθορισμού του

αριθμούφορολογικών ελέγχων που θα διενεργηθούν κατά τοέτος 2017απότις Υ.Ε.Δ.Δ.Ε. 92

5.6η Ανακοίνωση - Παροχή Διευκρινίσεων - Μη παραδεκτή υποβολή αιτημάτων

αναστολής κατά πράξεων διοικητικού προσδιορισμού φόρου. 96

5.7η Ανακοίνωση σχετικά με τα Τηλέφωνα Επικοινωνίας της Διεύθυνσης Επίλυσης

Διαφορών 97

06. Εκδοθείσες ΠΟΛ του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων (και ήδη

Διοικητή της ΑΑΔΕ) σχετικά με την Άσκηση της Ενδικοφανούς Προσφυγής

στη ΦορολογικήΝομοθεσία 99

6.1η Η ενδικοφανής προσφυγή για φορολογικές διαφορές (ΠΟΛ 1002/2013) 100

6.2η ΠΟΛ.1282/31.12.2013 Προληπτικά ή διασφαλιστικά του δημοσίου συμφέροντος

μέτραάμεσου και επείγοντος χαρακτήρα σεπερίπτωσηφοροδιαφυγής, σύμφωναμε

τιςδιατάξεις τωνπαραγράφων5,6και 7 τουάρθρου46τουν.4174/2013. 109

6.3η ΠΟΛ.1066/27.2.2014 - Κοινοποίηση των διατάξεων του άρθρου 50 του ν. 4238/2014

αναφορικά με την εξέταση από την Υπηρεσία Εσωτερικής Επανεξέτασης (Διεύθυνση

Επίλυσης Διαφορών) υποθέσεων που είχαν εισαχθεί ενώπιον της Επιτροπής Διοικητικής

Επίλυσης Διαφορών (Ε.Δ.Ε.Φ.Δ.) του άρθρου 70Α του ν.2238/1994 και οδηγίες για την

εφαρμογή τους 120

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

6.4η ΠΟΛ.1069/4.3.2014 Παροχή οδηγιών για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου

63 του ν. 4174/2013 (ΦΕΚ Α' 170/26.07.2013) «Ειδική Διοικητική Διαδικασία - Ενδικοφανής

προσφυγή», όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 49 του ν. 4223/2013 (ΦΕΚΑ' 287/31.12.2013)

για την διαδικασία υποβολής και εξέτασης ενδικοφανών προσφυγών από τη Διεύθυνση

Επίλυσης Διαφορών. 124

6.5η ΠΟΛ.1192/12.8.2014 Aναστολή της προθεσμίας για την άσκηση ενδικοφανούς

προσφυγής ενώπιοντηςΥπηρεσίαςΕσωτερικής Επανεξέτασης (Διεύθυνσης Επίλυσης

Διαφορών), καθώς και για την έκδοση αποφάσεων επί ενδικοφανών προσφυγών, κατά

το χρονικό διάστημα από 1 έως 31 Αυγούστου» 133

6.6η ΠΟΛ.1142/15.5.2014 Κοινοποίηση των διατάξεων της περ. γ΄ του άρθρου 50 του

ν.4238/2014 όπως αυτές προστέθηκαν με τιςδιατάξεις τηςπαρ. 3 τουάρθρου 184 του

ν. 4261/2014 αναφορικά με την εξέταση από την Υπηρεσία Εσωτερικής Επανεξέτασης

υποθέσεων που είχαν εισαχθεί ενώπιον της Επιτροπής Διοικητικής Επίλυσης Διαφορών

(Ε.Δ.Ε.Φ.Δ.) του άρθρου 70Α του ν.2238/1994 με αίτημα διοικητικού συμβιβασμού και δεν

Εξετάσθηκαν. 135

6.7ηΠΟΛ.1254/2014-«Παύσητης ισχύοςτηςμεαριθ.ΠΟΛ.1218/2014εγκυκλίουΓ.Γ.Δ.Ε.

σχετικά με την υποβολή και διαβίβαση ενδικοφανών προσφυγών κατά πράξεων

διοικητικού προσδιορισμού ΕΝ.Φ.Ι.Α. (ν. 4223/2013) στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών» 138

6.8η ΠΟΛ.1005/30.12.2014 Επιμήκυνση των προθεσμιών για την έκδοση αποφάσεων

επί αιτήσεων αναστολών και επί ενδικοφανών προσφυγών ενώπιον της Υπηρεσίας

Εσωτερικής Επανεξέτασης 139

6.9η ΠΟΛ.1038/30.1.2015 Τροποποίηση και συμπλήρωση της αριθ. ΠΟΛ.1282/ 31.12.2013

απόφασης του ΓενικούΓραμματέαΔημοσίων Εσόδων(Φ.Ε.Κ.54/Β'/16.1.2014) «Προληπτικά

ή διασφαλιστικά του δημοσίου συμφέροντος μέτρα άμεσου και επείγοντος χαρακτήρα

σε περίπτωση φοροδιαφυγής, σύμφωνα με τις διατάξεις των παραγράφων 5, 6 και 7

του άρθρου 46 του ν.4174/2013. 140

6.10η ΠΟΛ 1081/2015 ΘΕΜΑ: «Διαδικασία υποβολής και εξέτασης ενδικοφανών προσφυγών

από τα Αυτοτελή Τμήματα της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών που εδρεύουν στην

Περιφερειακή ΕνότηταΘεσσαλονίκης». 149

6.11η ΠΟΛ.1140/1.7.2015 Παράταση προθεσμιών άσκησης ενδικοφανών προσφυγών

καιαιτήσεωναναστολής ενώπιοντηςΥπηρεσίαςΕσωτερικής Επανεξέτασης λόγωτης

ΠράξηςΝομοθετικούΠεριεχομένου«Τραπεζικήαργίαβραχείαςδιαρκείας» 152

6.12ηΠΟΛ.1144/3.7.2015 Επιμήκυνσητωνπροθεσμιώνγιατηνέκδοσηαποφάσεωνεπί

ενδικοφανώνπροσφυγώνενώπιοντηςΥπηρεσίαςΕσωτερικήςΕπανεξέτασης 154

6.13η ΠΟΛ.1157/2016 Προθεσμία κατάθεσης ενδικοφανούς προσφυγής ενώπιον της

Υπηρεσίας Εσωτερικής Επανεξέτασης γιατουςκατοίκους εξωτερικού. 155

6.14η ΠΟΛ.1204/2016 Προληπτικά ή διασφαλιστικά του δημοσίου συμφέροντος μέτρα

άμεσου και επείγοντος χαρακτήρα, σύμφωνα τις διατάξεις των παραγράφων 5 και 6

του άρθρου 46 του Κ.Φ.Δ. 156

6.15ηΠΟΛ.1014/2017 Εφαρμογή ή μη των διατάξεων του άρθρου 63 του ν.4174/2013

(Κ.Φ.Δ.),«περί της άσκησης ενδικοφανούς προσφυγής», σε περιπτώσεις αμφισβήτησης

πράξεωντηςΦορολογικήςΔιοίκησηςπουαφορούντέλη κυκλοφορίας 158

6.16η ΠΟΛ.1064/2017 Εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 63 του ν. 4174/2013 (Ειδική

Διοικητική Διαδικασία - Ενδικοφανής προσφυγή), καθορισμός λεπτομερειών για τη

λειτουργία της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων

Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.), την εφαρμοστέα διαδικασία και τον τρόπο έκδοσης των αποφάσεων

αυτής και ρύθμιση ζητημάτων καταβολής και αναστολής καταβολής του οφειλόμενου

ποσού σεπερίπτωση άσκησης ενδικοφανούς προσφυγής. 159

6.17η ΠΟΛ.1172/2017 Διευκρινίσεις σχετικά με την προθεσμία υποβολής τροποποιητικών

δηλώσεων του άρθρου 19 του ν.4174/2013 (Κ.Φ.Δ.) και την έναρξη της προθεσμίας για την

παραγραφή της αξίωσης επιστροφής φόρου σε περίπτωση υποβολής τροποποιητικής

δήλωσης. 169

6.18η ΠΟΛ.1190/2017 Υποβολή μηνυτήριας αναφοράς χωρίς να έχει προηγηθεί η έκδοση

οριστικού προσδιορισμού φόρου - Κοινοποίηση της αριθ. 254/2017 Γνωμοδότησης του

Ν.Σ.Κ. 172

6.19η ΠΟΛ.1191/2017 Κοινοποίηση της αριθ. 265/2017 γνωμοδότησης του Ν.Σ.Κ. (Τμήμα Β')

σχετικά με την έννοια της ανακρίβειας της δήλωσης της περίπτωσης β' της παραγράφου

2 του άρθρου 68 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, για την εφαρμογή και την έκταση

εφαρμογής της περί δεκαετούς παραγραφής διατάξεως του άρθρου 84§ 4 του ίδιου

νόμου 184

6.20η ΠΟΛ.1192/2017 Κοινοποίηση της υπ'αριθ. 268/2017 Γνωμοδότησης του Ν.Σ.Κ.(Α'

Τακτική Ολομέλεια) σχετικά με τη δυνατότητα εφαρμογής των διατάξεων της παρ.

3 τουάρθρου 36σε συνδυασμό με τηνπαρ.11 τουάρθρου 72 τουΚΦΔσε χρήσεις

προγενέστερες του2014 195

6.21ηΠΟΛ 1207/2017 Συμπληρωματικές διευκρινίσεις επί της ΠΟΛ.1172/2017 Εγκυκλίου

και παροχή οδηγιών για την αντιμετώπιση εκκρεμών υποθέσεων 214

6.22η ΠΟΛ.1214/2017 Καθορισμός της διαδικασίας και κάθε αναγκαίου θέματος, για την

εφαρμογή των παραγράφων 1 έως 3 του άρθρου 49 του ν. 4509/2017 (ΦΕΚ Α΄ 201) ως

προςτηνεπιβολήτηςεπιεικέστερηςκύρωσηςγιαφορολογικέςπαραβάσεις. 217

6.23ηΠΟΛ.1221/2017 Κοινοποίηση διατάξεων του άρθρου 79 Ν.4509/2017 221

6.24η ΠΟΛ 1003/2018 Παροχή οδηγιών αναφορικά με τις διατάξεις των παραγράφων 1, 2,

3 και 6 του άρθρου 49 του Ν.4509/2017 (Φ.Ε.Κ. Α/201/22.12.2017) ως προς την επιβολή της

επιεικέστερης κύρωσης κατά την έκδοση πράξεων διορθωτικού προσδιορισμού φόρου. 222

6.25η ΠΟΛ.1012/2018 Καθορισμός ζητημάτων προθεσμιών, καταβολής, αρμοδιοτήτων

και κάθε αναγκαίου θέματος για την εφαρμογή της παραγράφου 2 του άρθρου 398

τουν.4512//2018(Α΄5),ωςπροςτηνμείωσητωνπροστίμωνήτωνπρόσθετωνφόρων. 227

6.26η ΠΟΛ.1076/2018 - Ηλεκτρονική υποβολή ενδικοφανών προσφυγών και αιτημάτων

αναστολής του άρθρου 63 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013)

(Ηλεκτρονικήυποβολή ενδικοφανώνπροσφυγών καιαιτημάτωναναστολής τουάρθρου

63 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013)) 231

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

6.27η ΠΟΛ 1144/2018. «Παροχή οδηγιών σχετικά με την υποβολή και εξέταση των

ενδικοφανώνπροσφυγώνπουυποβάλλονται ενώπιοντηςΥποδιεύθυνσης Επανεξέτασης

και Νομικής Υποστήριξης της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών, με έδρα την Περιφερειακή

ΕνότηταΘεσσαλονίκης, λόγω ανακαθορισμούτηςαρμοδιότητάς της» 235

6.28η ΠΟΛ.1180/2018 - Εμπρόθεσμη άσκηση προσφυγής κατά πράξεων Φορολογικής

Διοί-κησης(Εμπρόθεσμη άσκηση προσφυγής κατά πράξεων Φορολογικής Διοίκησης) 237

6.29η ΠΟΛ.1234/2018 Άσκηση ενδίκου βοηθήματος σε περίπτωση απόρριψης αιτήματος

μεταφοράς φορολογικής κατοικίας 239

6.30ηΕ.2010/2019Κοινοποίησητωνδιατάξεων τουάρθρου68τουν.4587/2018(ΦΕΚΑ΄

218/24.12.2018), αναφορικά με την προθεσμία εξέτασης της ενδικοφανούς προσφυγής

ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών (Δ.Ε.Δ.) και παροχή οδηγιών για την

εφαρμογή τους 241

6.31η Ε.2123/2019 Τροποποίηση της ΠΟΛ.1165/2018 εγκυκλίου ως προς την εφαρμογή των

διατάξεων των παρ. 1 και 5 του άρθρου 84 του ν.2238/1994, αναφορικά με την πενταετή

και δεκαπενταετή προθεσμία παραγραφής, αντίστοιχα, μετά την έκδοση της αριθμ.

732/2019απόφασης τουΒ’ Τμήματος του Συμβουλίουτης Επικρατείας. 244

6.32η Ε.2130/2019 «Γνωστοποίηση αποσπασμάτων της ετήσιας έκθεσης 2018 του Ειδικού

ΝομικούΓραφείουΔημοσίωνΕσόδων(ΕΝΓΔΕ) τουΝομικούΣυμβουλίου τουΚράτους

(ΝΣΚ)- γνωμοδοτήσεις ΝΣΚ και νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), επί

θεμάτων αρμοδιότητας της ΑΑΔΕ» 247

07.ΔημοσιευμένεςΑποφάσεις ΤουΣτΕσχετικάμε τηνΆσκησητης Ενδικοφανούς

Προσφυγής στη Φορολογική Νομοθεσία 251

7.1ηΣτΕ29/2017 ΙΚΑ- Σύνταξη λόγω αναπηρίας -Προσφυγή κατάγνωματεύσεως της

Πρωτοβάθμιας Υγειονομικής Επιτροπής - Απαγόρευση χειροτέρευσης της θέσης του

ασφαλισμένου. 252

7.2η ΣτΕ 1738/2017 - Αντισυνταγματική η παράταση της παραγραφής φορολογικών υποθέσεων από τις διατάξεις με τις διατάξεις των νόμων 3513/2006, 3697/2008, 3790/2009

ν. 3842/2010. 261

7.3η ΣτΕ2934/2017 -Ταστοιχείατραπεζικών καταθέσεωντουφορολογούμενουστην

ημεδαπή δεν μπορούν να θεωρηθούν ως «συμπληρωματικά στοιχεία», κατά την έννοια

των διατάξεων του ΚΦΕ. 274

7.4ηΣτΕ2935/2017 - Ταστοιχείατραπεζικών καταθέσεων τουφορολογούμενου στην

ημεδαπή δεν μπορούν να θεωρηθούν ως «συμπληρωματικά στοιχεία», κατά την έννοια

των διατάξεων του ΚΦΕ. 304

7.5η ΣτΕ 172/2018 - Συμπληρωματικά στοιχεία - Ούτε το σύνολο των πρωτογενών

καταθέσεων που εμφανίζεται στην πληροφοριακή έκθεση ελέγχου φορολογίας

εισοδήματος του Σ.Δ.Ο.Ε. και στους οικείους πίνακες, ούτε η πληροφοριακή έκθεση

ελέγχου φορολογίας εισοδήματος του Σ.Δ.Ο.Ε., ούτε η ανώνυμη καταγγελία αποτελούν

συμπληρωματικά στοιχεία 333

7.6η Διοικητικό Εφετείο Αθηνών 1107/2019 335

08.Κοινοποιηθείσα Γνωμοδότηση Ν.Σ.Κ. 343

Αριθμός Γνωμοδότησης 107/2019 344

09. Ισχύουσα Νομοθεσία, Νομολογία - Αρθρογραφία και κατ΄ Εξουσιοδότηση

Εκδοθέντα και Εφαρμοστικά Νομοθετήματα κατά την Άσκηση της

Ενδικοφα- νούς Προσφυγής στη Φορολογική Νομοθεσία 353

9.1. Νόμος 2238/1994 άρθρο 70 Β 354

9.2. Νόμος 4174/2013 άρθρο 63 359

9.3. Ν.4172 /2013 - Άρθρο 72 - Μεταβατικές διατάξεις 365

9.4. Νόμος 4152/2013 άρθρο 1 παρ. Α υπ. Α5 374

9.5. Ν.4223/2013 άρθρο 49 379

9.6. Ν.4254/2014 άρθρο 1 υπ. Δ2. 382

9.7. Ν.4331/2015 άρθρο 47 παρ. 3. 389

9.8. Ν.4410/2016 άρθρο 40 παρ. 16 390

9.9. Ν.4446/2016 άρθρο 18 παρ. 5 391

9.10. Ν.4446/2016 Άρθρο 97 392

9.11. N.4509/2017 άρθρο 79 393

9.12. Ν.4509/2017 Άρθρο 398 394

10. Πρόσφατες Αποφάσεις Διεύθυνσης Επίλυσης Διάφορων (Πρώην Υπηρεσία

Εσωτερικής Επανεξέτασης) 399

10.1. Αποφάσεις ΔΕΔ Αθήνας επί ενδικοφανών προσφυγών 400

10.2. Πρόσφατη απόφαση ΔΕΔ Αθήνας επί αιτημάτος αναστολής 442

10.3. Πρόσφατες αποφάσεις ΔΕΔ Αθήνας επί διασφαλίσεων 444

10.4. Πρόσφατες αποφάσεις ΔΕΔ Αθήνας επί αναπομπών 446

Eυρετήριο 449